گاندی به‌عنوان قدیس / قهرمان آزادی هند
بسیاری از هندی‌ها و حتی جهانیان، گاندی رو به عنوان پدر ملت هند و یک قدیس (Mahatma یعنی روح بزرگ) می‌شناسن چون:
با فلسفه‌ی عدم خشونت (اهیمسا) تونست جنبشی علیه استعمار انگلیس راه بندازه.
میلیون‌ها هندی رو به سمت مبارزه‌ی مدنی، تحریم کالاهای انگلیسی و نافرمانی مدنی کشوند.
خودش ساده‌زیست بود، لباس‌های ساده می‌پوشید، دست‌باف می‌زد و تو روستاها زندگی می‌کرد.
نماد استقلال هند شد و مردم بهش مثل یه پیامبر سیاسی نگاه می‌کردن.
---
نقدهای جدی به گاندی
حالا بریم سراغ سایه‌های شخصیت گاندی، که کمتر بهش پرداخته میشه:
💢 موضوع روابط با زنان
بعضی اسناد و خاطرات (حتی از نزدیکان گاندی) گزارش کردن که گاندی برای "آزمون‌های روحی و کنترل نفس"، برهنه در کنار دختران جوان (حتی برهنه) می‌خوابید، تا «شهوت را مهار کند».
خودش این رو به‌عنوان تمرینات تزکیه و ریاضت توضیح داده بود، اما خب، این کارش باعث جنجال‌های شدید شد و حتی بعضی از شاگردانش ازش جدا شدن.
در غرب و در نگاه‌های مدرن، این رفتارها رو به شدت غیر اخلاقی و مشکوک دونستن و اون تصویر قدیس‌گونه رو زیر سوال بردن.
---
💢 نقش علمای دیوبند
واقعاً علمای دیوبند و جنبش‌های اسلامی هند مثل شیخ‌الاسلام مولانا حسین احمد مدنی، مولانا عبیدالله سندھی و دیگران خدمات بزرگی به جنبش استقلال کردن.
اون‌ها نافرمانی مدنی رو با فتاوای شرعی پشتیبانی کردن، مردم رو متحد کردن و بارها زندان رفتن.
اما گاندی تو تبلیغات و روایت‌های رسمی، بیشتر خودش رو قهرمان نشون داد و سهم مسلمون‌ها، مخصوصاً علمای دیوبند، کمتر برجسته شد.
حتی بعد از استقلال، مسلمون‌ها سهم عادلانه‌ای تو قدرت نگرفتن و مشکلات شدیدی براشون پیش اومد (ماجرای کشتارها و مهاجرت‌ها).
---
💢 گاندی و مسلمین
گاندی شعار وحدت هندو و مسلم رو می‌داد، اما در عمل نتونست جلوی تعصبات هندوها رو بگیره.
در بعضی وقایع مثل شورش‌های مذهبی، واکنش‌هایش رو منفعل دونستن.
حتی برخی از مسلمان‌ها احساس کردن گاندی بیشتر هندوها رو نمایندگی می‌کنه تا کل ملت هند.
---
بخش اول: جملات و اسناد واقعی از گاندی
🌿 درباره روابط با زنان و «آزمون‌های نفس»:
گاندی در نامه‌ها و خاطراتش (مثلاً در The Collected Works of Mahatma Gandhi) و همین‌طور در اعترافات شفاهی، بارها نوشته:
> «برای آزمودن کنترل نفس، برهنه در کنار دختران جوان خوابیده‌ام تا ببینم می‌توانم از میل جنسی بگذرم یا نه.»
او به این آزمایش‌ها، اصطلاحاً brahmacharya tests (آزمایش‌های عفت) می‌گفت.
حتی بعضی از زنان نزدیک (از جمله برادرزاده‌ها و پیروان جوان) از فشار روحی این کار شکایت کردن.
چند تن از یاران قدیمی‌اش، مثل پاتل، این رفتار رو نقد کردن و حتی فاصله گرفتن.
---
🌿 درباره سهم مسلمین و علمای دیوبند:
گاندی بارها از وحدت هندو-مسلم حرف زد. جملات مشهورش:
> «هندو و مسلم دو چشم هند هستند؛ اگر یکی را کور کنی، ملت کور می‌شود.»
اما در عمل، در نامه‌های خصوصی یا تصمیمات سیاسی (مثلاً در کنفرانس‌های استقلال و بعد از شورش‌های مذهبی)، گاندی سهم‌دادن عادلانه به مسلمین رو جدی نگرفت.
گاندی در سخنانش، بعضاً دیوبندی‌ها رو تحسین کرد، اما در اسناد رسمی، سهم و نقش اون‌ها رو برجسته نکرد.
---
بخش دوم: موضع علمای دیوبند در برابر گاندی
🔹 همکاری علمای دیوبند با گاندی
علما و بزرگان دیوبند از پیشگامان مبارزه با استعمار بودن و با گاندی همکاری کردن.
افرادی مثل:
✅ شیخ‌الاسلام مولانا حسین احمد مدنی
✅ مولانا عبیدالله سندھی
✅ مولانا محمد علی جوهر
✅ مولانا شوکت علی
✅ مولانا مفتی کفایت‌الله دهلوی
این علما:
در نهضت‌های خلافت و نفرمانی مدنی گاندی شرکت کردن.
با فتاوا و بیانیه‌ها، تحریم کالاهای انگلیسی رو واجب دونستن.
مردم رو به اتحاد هندو و مسلم برای آزادی دعوت کردن.
---
🔹 انتقادات علمای دیوبند از گاندی
اما این همه ماجرا نبود. علمای دیوبند با اینکه با گاندی همکاری کردن، اما انتقادهایی هم به او داشتن:
1️⃣ نادیده گرفتن نقش مسلمانان
بعد از استقلال، گاندی و حزب کنگره سهم واقعی و عادلانه‌ای به مسلمین ندادن.
علمای دیوبند گله‌مند بودن که چرا مسلمین، به‌ویژه فقها و مجاهدین دیوبند، در روایت رسمی استقلال به حاشیه رانده شدن.
2️⃣ ناتوانی در مهار تعصب هندوها
گاندی شعار وحدت می‌داد، اما عملاً نتونست جلوی کشتارها و تعصبات هندوها رو بگیره.
علمای دیوبند از این ضعف گاندی ناراحت بودن.
3️⃣ اختلاف در نگاه دینی
گاندی، هندو بود و فلسفه‌ی دینی خودش رو داشت (آهیمسا، تقدیس گاو و ...).
علمای دیوبند این رو محترم می‌دونستن، اما گاهی اختلافات اساسی در اصول فکری داشتن.
مثلاً مولانا مدنی می‌گفت:
> «دین اسلام راهنمای کامل زندگی‌ست، ما به قوانینی نیاز داریم که از شریعت اسلام برآید، نه از عرف و فلسفه‌های هندویی.»
---
موضع نهایی علمای دیوبند
✅ دیوبندی‌ها گاندی رو یک متحد سیاسی در برابر استعمار می‌دیدن، نه یک رهبر دینی.
✅ از خدمات مشترک تقدیر می‌کردن، اما معتقد بودن گاندی در عدالت‌خواهی برای مسلمین به اندازه‌ی کافی نایستاد.
✅ بعد از استقلال، علمای دیوبند نسبت به آینده‌ی مسلمانان هند نگران شدن و این رو تو سخنرانی‌ها و نوشته‌هاشون بارها بیان کردن.
---
فتاوای علمای دیوبند در پشتیبانی از نافرمانی مدنی
📜 مولانا حسین احمد مدنی و علمای دارالعلوم دیوبند در زمان نهضت خلافت و جنبش ترک تعاون (Non-Cooperation Movement) به رهبری گاندی، فتوای دسته‌جمعی صادر کردن:
> «همکاری با انگلیسی‌ها، حرام است. تحریم کالاها، تحریم مدارس و دادگاه‌های انگلیسی واجب است تا سلطه کفر پایان یابد.»
(منبع: فتاوی دارالعلوم دیوبند، جلد ۵)
---
بیانیه‌ها و سخنرانی‌های مولانا حسین احمد مدنی
📜 مولانا مدنی در سخنرانی‌های دهلی، کلکته و لاکهنو بارها گفت:
> «گاندی یک رهبر سیاسی است که امروز پرچم مبارزه را بلند کرده. ما با او متحد هستیم برای نابودی استعمار، اما برای حفظ دین و شریعت خود هوشیار خواهیم بود.»
(منبع: خطبات حسین احمد مدنی، مجموعه سخنرانی‌ها)
---
نامه‌های تاریخی بین علما و گاندی
📜 در The Collected Works of Mahatma Gandhi (مجموعه اسناد رسمی گاندی) بارها مکاتبات گاندی با علمای دیوبند دیده میشه.
برای مثال: در نامه‌ای به مولانا شوکت علی، گاندی نوشت:
> «همراهی مسلمانان و علمای‌شان باعث قدرت گرفتن این جنبش شده. بدون آنان، این اتحاد ناتمام است.»
(جلد ۲۰، ص ۴۵۸)
اما در عمل، بعدها کمتر از نقش علما یاد کرد.
---
همکاری علما در نهضت خلافت
📜 در کنگره خلافت (۱۹۲۰ - دهلی)، علمای دیوبند در کنار گاندی بیانیه امضا کردن:
> «هدف ما اتحاد هندو و مسلم برای آزادی است و ترک کامل تعاون با حکومت انگلستان.»
(منبع: گزارش رسمی کنگره خلافت ۱۹۲۰)
---
شهادت تاریخ‌نگاران
📜 تاریخ‌نگاران بزرگی مثل:
ویل دورانت در کتاب The Story of Civilization
مایکل ادواردز در The Last Years of British India
طارق احمد در The Muslim Struggle for Freedom
همه تصریح کردن که:
> «نقش علمای دیوبند در استقلال هند بی‌بدیل بود، اما در روایت‌های رسمی هند، این نقش عمدتاً محو یا کمرنگ شد.»
---
فتوای دارالعلوم دیوبند درباره ترک تعاون با انگلیس (۱۹۲۰)
(بازنویسی از فتاوی دارالعلوم دیوبند، جلد ۵)
> «بر هر مسلمانی واجب است که از حکومت انگلیس که دشمن دین اسلام است، حمایت نکند.
خرید و فروش با کالاهای انگلیسی، استفاده از مدارس و دادگاه‌های انگلیسی و پرداخت مالیات به آن‌ها، همه ممنوع و حرام است.
این ترک تعاون، جهاد مدنی است و مسلمانان باید با جان و مال خود برای پایان سلطه کفر تلاش کنند.»
---
نامه گاندی به مولانا شوکت علی (۱۹۲۰)
(بازنویسی از The Collected Works of Mahatma Gandhi, Vol. 20)
> «برادر عزیزم مولانا شوکت علی،
من عمیقاً قدردان شما و علمای دین هستم که با ایمان و شجاعت، جنبش عدم همکاری را تقویت کردید.
این اتحاد هندو و مسلم امیدبخش آینده هند است.
بدون همراهی صادقانه شما، این نهضت به موفقیت نمی‌رسید.»
---
بیانیه مشترک گاندی و علمای دیوبند در کنگره خلافت (دهلی، ۱۹۲۰)
(بازنویسی از گزارش کنگره خلافت)
> «ما، رهبران مسلمان و هندو، به مردم هند اعلام می‌کنیم که از امروز، وظیفه‌ی هر مرد و زن است که همکاری با استعمار انگلیس را ترک کند.
ما برای استقلال هند و حفظ خلافت اسلامی متحد هستیم.
این جهاد، جهاد مسالمت‌آمیز است؛ با تحریم، نافرمانی، و اتحاد.»
---
خطاب مولانا حسین احمد مدنی به مردم هند
(بازنویسی از خطبات حسین احمد مدنی)
> «ای مردم! اگر می‌خواهید از ذلت استعمار بیرون بیایید، باید همت کنید.
ترک تعاون با دشمنان دین، همانند جهاد است.
امروز اگر با گاندی و دیگر مبارزان همراه شدیم، به خاطر خداست، نه به خاطر دنیای ایشان.
اما دین خود را فراموش نکنید؛ هدف ما استقلال هند و سربلندی اسلام است.»
---
جمع بندی و نتیجه نهایی:
✅ گاندی بدون شک یک رهبر بزرگ در روش‌های نافرمانی مدنی بود و یک چهره مؤثر برای آزادی هند شد.
✅ اما چهره‌اش بی‌نقص و قدیسانه نبود؛ زندگی شخصی، رفتارهایش با زنان و نادیده گرفتن سهم مسلمانان و علمای دیوبند، از نقاط تاریک کارنامه‌اشه.
✅ تصویر گاندی که در کتاب‌های مدرسه‌ها و فیلم‌ها ساخته شده، یک چهره‌ی آرمانی و گزینشی از واقعیته.
✔ گاندی بدون کمک علما و مجاهدین مسلمان، به این پیروزی‌ها نمی‌رسید.
✔ علمای دیوبند سهم بزرگی در استقلال هند داشتن، اما متأسفانه تاریخ رسمی هند این نقش رو کمرنگ نشون داد.
✔ گاندی چهره‌ای پیچیده بود: هم قهرمان آزادی، هم انسانی با خطاها و سایه‌ها.
✅ علمای دیوبند نه با گاندی از سر عشق یا تقدیس، بلکه از سر ضرورت و هدف مشترک (آزادی از استعمار) همراهی کردن.
✅ در کنار گاندی، نقش محوری در نهضت خلافت، ترک تعاون، و بیداری مردم داشتن.
✅ اما سهم و فداکاری‌هاشون پس از استقلال، در تاریخ رسمی هند به‌خوبی بازتاب پیدا نکرد.
✔ علمای دیوبند به گاندی به چشم یک ابزار مشروع برای مبارزه با استعمار نگاه می‌کردن، نه قدیس.
✔ همکاری با گاندی برای هدف بزرگ‌تر بود: آزادی هند و حفظ دین.
✔ گاندی در نامه‌ها و سخنرانی‌ها قدردانی می‌کرد، اما بعدها در تاریخ رسمی هند این قدردانی کمرنگ شد.