تـــصـــوف و عـــرفـــان

📜 در صدر اسلام:

در زمان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم و دوران خلفای راشدین، هیچ نوع لباس رسمی یا مخصوصی برای علما یا بزرگان دین وجود نداشت. لباس مردم ساده و مشابه بود. تفاوت‌ها بیشتر بر پایه‌ی تقوا، علم و رفتار بود، نه لباس.

---

🕌 لباس اصحاب پیامبر و علما:

1. لباس عمومی مردم عرب حجاز:

ردا (عبا) و قمیص (پیراهن بلند تا زیر زانو) رایج بود.

عمامه رایج‌ترین پوشش سر بود، چه برای عوام، چه خواص.

2. لباس پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم:

بسیار ساده و گاه وصله‌دار بود.

ایشان گاهی عمامه سیاه، گاهی سفید می‌پوشیدند.

از لباس‌های خارجی (مثل لباده‌ی یمنی) هم استفاده می‌کردند.

3. لباس علما و زهاد:

در همان چارچوب عرف جامعه، لباس ساده‌تر و تمیزتر می‌پوشیدند.

بعضی مثل ابن‌مسعود یا عبدالله بن عمر به شدت ساده‌پوش بودند و از تجمل پرهیز می‌کردند.

---

📖 در عصر تابعین و تبع تابعین:

لباس علما هنوز رسمی نشده بود، ولی وقار و سادگی در آن مشهود بود.

در برخی بلاد (مثلاً خراسان، کوفه یا مصر) به مرور تشخیص علما از لباس ممکن‌تر شد، ولی نه به‌صورت یونیفرم رسمی.

ابوحنیفه (تابعی) لباس‌های تمیز و خوش‌دوخت می‌پوشید ولی ساده، بی‌زرق‌وبرق.

در دوره بنی‌عباس، لباس‌های خاص (مثل لباس قاضی، خطیب، یا قاری) کم‌کم پدید آمد.

---

🎓 پس لباس عالم دینی چه وقت خاص شد؟

در قرون بعد، مثلاً قرن ۴ به بعد، لباس علما شکل خاص‌تری گرفت.

عبا، عمامه، جبّه، و دستار تبدیل به نشانه‌های اهل علم شد.

این تمایز بیشتر برای احترام و تشخیص بود، نه برای برتری‌طلبی.

---

⚖️ در اسلام معیار برتری؟

> پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وسلم فرمودند:

«إِنَّ اللّهَ لاَ يَنْظُرُ إِلَى صُوَرِكُمْ وَأَمْوَالِكُمْ، وَلَكِنْ يَنْظُرُ إِلَى قُلُوبِكُمْ وَأَعْمَالِكُمْ» (مسلم)

یعنی خداوند به لباس و ظاهر و مال نگاه نمی‌کنه، بلکه به دل و عمل آدم‌ها نگاه می‌کنه.

---

🧵 نتیجه نهایی:

در صدر اسلام:

لباس علما ساده و مردمی بود.

هیچ لباس خاص و رسمی‌ای وجود نداشت.

تقوا و علم، عامل تمایز بود، نه ظاهر.