پوشش و لباس بزرگان و اهل علم در صدر اسلام
📜 در صدر اسلام:
در زمان پیامبر صلیاللهعلیهوسلم و دوران خلفای راشدین، هیچ نوع لباس رسمی یا مخصوصی برای علما یا بزرگان دین وجود نداشت. لباس مردم ساده و مشابه بود. تفاوتها بیشتر بر پایهی تقوا، علم و رفتار بود، نه لباس.
---
🕌 لباس اصحاب پیامبر و علما:
1. لباس عمومی مردم عرب حجاز:
ردا (عبا) و قمیص (پیراهن بلند تا زیر زانو) رایج بود.
عمامه رایجترین پوشش سر بود، چه برای عوام، چه خواص.
2. لباس پیامبر صلیاللهعلیهوسلم:
بسیار ساده و گاه وصلهدار بود.
ایشان گاهی عمامه سیاه، گاهی سفید میپوشیدند.
از لباسهای خارجی (مثل لبادهی یمنی) هم استفاده میکردند.
3. لباس علما و زهاد:
در همان چارچوب عرف جامعه، لباس سادهتر و تمیزتر میپوشیدند.
بعضی مثل ابنمسعود یا عبدالله بن عمر به شدت سادهپوش بودند و از تجمل پرهیز میکردند.
---
📖 در عصر تابعین و تبع تابعین:
لباس علما هنوز رسمی نشده بود، ولی وقار و سادگی در آن مشهود بود.
در برخی بلاد (مثلاً خراسان، کوفه یا مصر) به مرور تشخیص علما از لباس ممکنتر شد، ولی نه بهصورت یونیفرم رسمی.
ابوحنیفه (تابعی) لباسهای تمیز و خوشدوخت میپوشید ولی ساده، بیزرقوبرق.
در دوره بنیعباس، لباسهای خاص (مثل لباس قاضی، خطیب، یا قاری) کمکم پدید آمد.
---
🎓 پس لباس عالم دینی چه وقت خاص شد؟
در قرون بعد، مثلاً قرن ۴ به بعد، لباس علما شکل خاصتری گرفت.
عبا، عمامه، جبّه، و دستار تبدیل به نشانههای اهل علم شد.
این تمایز بیشتر برای احترام و تشخیص بود، نه برای برتریطلبی.
---
⚖️ در اسلام معیار برتری؟
> پیامبر صلیاللهعلیهوسلم فرمودند:
«إِنَّ اللّهَ لاَ يَنْظُرُ إِلَى صُوَرِكُمْ وَأَمْوَالِكُمْ، وَلَكِنْ يَنْظُرُ إِلَى قُلُوبِكُمْ وَأَعْمَالِكُمْ» (مسلم)
یعنی خداوند به لباس و ظاهر و مال نگاه نمیکنه، بلکه به دل و عمل آدمها نگاه میکنه.
---
🧵 نتیجه نهایی:
در صدر اسلام:
لباس علما ساده و مردمی بود.
هیچ لباس خاص و رسمیای وجود نداشت.
تقوا و علم، عامل تمایز بود، نه ظاهر.