تـــصـــوف و عـــرفـــان

جمله:

*﴿يُسَارِعُونَ فِي الْإِثْمِ وَالْعُدْوَا﴾*

دلالت بر این دارد که هر عمل بدی را که انسان بارها و بارها انجام دهد،رفته رفته در انجام آن عادت می‌کند و طبیعت ثانوی آن شخص قرار می‌گیرد؛به طوری که بعدها دور کردن و ازاله ی آن مشکل می‌گردد.

اعمال خیر نیز همین منوال هستند،اگر آدمی خویشتن را با اعمال خیر مشغول سازد و به آنها عادت کند،این اعمال و عادات به تدریج تبدیل به یک ملکه و استعداد در وجود او می‌شوند و بعدها اگر از آنها دست بردارد،باز خود به خود جذب آنها می‌شود.

در روایتی آمده است که یک روز حضرت علی رضی الله عنه برای اینکه آزمایش کند آیا ملکه جذب به طرف کارهای نیک در وجود او پیدا شده یا نه،در خانه‌اش نشست. عادت اکثر صحابه رضی الله عنهم این بود که قبل از اذان در مسجد حاضر می‌شدند و اگر کسی بعد از اذان به مسجد می‌آمد،در واقع تنبل‌ترین کس به شمار می‌رفت.

حضرت علی رضی الله عنه می‌گوید:

در آن روز برخلاف معمول جلوتر از اذان به مسجد نرفتم و در خانه ماندم،موذن اذان را شروع کرد. چیزی مرا وادار کرد که حرکت کنم،اما خودم را کنترل کردم. با شنیدن هر جمله اذان این کشش در من پیدا می‌شد و بیشتر می‌گردید من باز خودم را کنترل می‌کردم تا اینکه موذن به «حي على الصلاة» رسید،دیگر کنترل از دستم رفت و بی‌اختیار از جایم بلند شدم و به مسجد رفتم. و در راه خودم را ملامت می‌کردم که چرا امروز عقب مانده‌ام. آنجا که رسیدم،مردم جایی برای من خالی کردن و من همان جا نشستم.

بنابر همین مسئله است که علما می‌فرمایند: طالب العلم باید در زمان تحصیل به یادگیری و انجام افعال نیک سعی وافر نماید و در آنها مداومت داشته باشد. این باعث می‌شود که در وجود او ملکه ی فراگیری و انجام افعال و عادات نیک پیدا شود.

لذا طالبی که در زمان تحصیل به کارهای نیک پایبند باشد،از آن شاگردی که تنبلی به خرج می‌دهد،موفق‌تر خواهد شد.

چه بسا طلابی که از استعداد مطلوبی برخوردار نبودند،اما به سبب همین پایبندی در اعمال نیک ،عاقبت موفق به خدمت دین شده‌اند و چه بسا طلابی که ذهین و مستعد بوده‌اند،اما به سبب تنبلی در اعمال در زمان تحصیل،از خدمت به دین محروم شده‌اند.

همینطور است حال سالک و صوفی که اگر ملکه مذکور را در وجودش پیدا کند،به سرمنزل مقصود خواهد رسید. درست مانند زمینی که اگر تخم زده و هموار کرده نشود،نمی‌تواند فایده چندانی داشته باشد.

در آیه دیگر خداوند متعال به این ملکه و استعداد نیک اشاره کرده است؛می‌فرماید:

*﴿ وَيُسَٰرِعُونَ فِی ٱلۡخَيۡرَٰتِ﴾*

بنابراین،همانطور که در کارهای بد این ملکه به وجود می‌آید،در کارهای خیر هم این نیرو و استعداد وجود دارد.

علما و صوفیانی هستند که شب‌ها تا دیر وقت بیدار و مشغول مطالعه ی کتب و ذکر الهی هستند و پس از آن به مدت یک ساعت می‌خوابند و هنگام تهجد خود به خود بیدار می‌شوند و نماز شب می‌خوانند. در واقع فرشته آنان را ندا می‌دهد که هنگام تهجد توست،بلند شو و کار خود را انجام بده.

خداوند متعال متوجه کرد که برای کارهای خوب هم استعداد پیدا کنید.

┄┅━━━•◈•◆•◈•━━━┅┄

📚 تفسیر تبین الفرقان

ج۸_ص۲۳۶

✨ اثر ارزشمند حضرت مولانا محمد عمر سربازی رحمة الله علیه.